Apel do Rzecznika Praw Obywatelskich - 14.06.2018 r.
Apel ten nawiązuje do poprzednio wysłanego Apelu do Prezydenta RP - Andrzeja Dudy z którym to apelem można zapoznać się pod linkiem >Apel do Prezydenta<
Sz. P.
Adam Bodnar
Rzecznik Praw Obywatelskich
Szanowny Panie!
Na ręce Pana Prezydenta złożono ustawę z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, zawierającą regulacje w dziedzinie prawa pracy w rolnictwie. Pan Prezydent, mimo naszego apelu i licznych pism z naszej strony oraz innych organizacji, podpisał ten akt prawny, tym samym wszedł on w życie po jego publikacji w Dzienniku Ustaw (Dz.U. 2018 poz. 858).
Ze względu na to, że uchwalona ustawa narusza podstawowe prawa obywatela, człowieka i pracownika prosimy o interwencje w tej sprawie. Nowe prawo uderza w licznych pracowników nie tylko z Ukrainy pracujących masowo w polskim rolnictwie, ale i obywateli Polski. W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż całkowicie poza ochroną konstytucyjną znalazła się ogromna rzesza obywateli.
Ustawa ta wprowadza nowy rodzaj umowy dotyczącej wykonywania pracy, jaką jest umowa o pomocy przy zbiorach. Idea regulacji prawnej w tym zakresie jest słuszna. Jednakże obecnie proponowana forma przepisów budzi powszechny sprzeciw pracowników działających w tej branży. Ustawa w proponowanym brzmieniu nie zawiera żadnych norm dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Rolnik czy też sadownik nie są dla pomocnika przy zbiorach ani pracodawcą, ani przedsiębiorcą, tak więc obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie wynika z art. 304 kodeksu pracy. Brak wprowadzenia przez ustawodawcę regulacji z zakresu bhp do umowy o pomocy przy zbiorach narusza w sposób radykalny art. 66 Konstytucji RP wskazujący, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Regulacje prawne dotyczące umowy o pomocy przy zbiorach nie określają:
- maksymalnego dobowego wymiaru czasu pracy,
- dni pracy w tygodniu,
- żadnych przerw w pracy,
- minimalnych standardów związanych z narzędziami pracy, prawem do napojów i posiłków w czasie jej wykonywania,
Ponadto wynagrodzenie przy tego typu umowie będzie można ustalać w sposób całkowicie uznaniowy, bez jakiegokolwiek odniesienia do obowiązujących w Polsce stawek płacy minimalnej. Co więcej, ustawa nie przewiduje ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla pomocników, czyli pomimo świadczenia pracy nawet przez pół roku, praca ta nie będzie wliczana do okresów ubezpieczenia. Pozbawieni możliwości ubezpieczenia emerytalno-rentowego pomocnicy rolnika, będą stanowili kolejną grupę pracujących wyłączoną z systemu ubezpieczeń społecznych.
Szanowny Panie Rzeczniku,
Przedstawiona wizja prawa w dziedzinie pomocy przy zbiorach razi nie tylko w ogólnie przyjęte zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ale i wszelkie inne prawa pracownicze. Pozostawienie pełnej swobody zatrudnienia rolnikom czy sadownikom, którzy w świetle przewidzianego prawa nie są ani pracodawcami ani przedsiębiorcami stawia pracowników pomagających przy zbiorach w sytuacji w której nie chroni ich jakikolwiek zapis kodeksu pracy. Prawo to, miało chronić pracowników sezonowych - w znacznej mierze migrantów ze wschodu (z czego znaczna część to Ukraińcy) przed wyzyskiem ekonomicznym i społecznym, pracą bez umowy o pracę w tzw. szarej strefie. Tymczasem dotychczasowy brak zabezpieczenia praw pracowniczych w tym sektorze de facto ma ulec legitymizacji.
Według szacunków ekspertów w Polsce żyje i pracuje ponad milion pracowników z Ukrainy. Według danych ZUS zaledwie nieco ponad 300.000 z nich pracuje legalnie w Polsce, opłacając należne podatki dochodowe i kierując składki na FUS. Z naszego doświadczenia wynika, zbyt wielu, pracuje jednak w innych formach, najczęściej w tzw. szarej strefie, nie opłacając tym samym podatków i składek na ubezpieczenia społeczne. Ma to swoje negatywne konsekwencje nie tylko dla samych pracowników, ale także dla kondycji budżetu państwa polskiego i Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z naszego doświadczenia wynika, że zdecydowana większość z nich chciałaby pracować w Polsce legalnie, na podstawie umowy o pracę, opłacając – zgodnie z polskim prawem – podatki i składki na ubezpieczenie społeczne. Ale chciałoby także mieć gwarancję bezpiecznej i godnej pracy. Dotychczas obywatele Ukrainy, bardzo często zatrudnieni właśnie jako pomoc przy zbiorach, pracowali często bez umowy, bądź z umową fikcyjną. Bardzo często przy tym padali ofiarą oszustw ze strony pracodawcy czy pośrednika. W przypadku wypadku przy pracy, nie byli chronieni przez prawo. Lecz dotychczas był to skutek niezgodnego z prawem zatrudnienia. Według nowej ustawy, ochrona prawna nie będzie przysługiwała w świetle obowiązujących przepisów – zgodną z prawem wiążącą umową. Sprawia to że nielegalny wyzysk pracowników stanie się w pełni legalny.
Panie Rzeczniku,
Mając na względzie powyższe, zwracamy się z wnioskiem o wnikliwe i wszechstronne rozważenie
możliwości wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw z art. 66 Konstytucji RP Konstytucją RP. Apelujemy o podjęcie działań w obronie praw obywateli. W tym apelu popiera nas Federacja Związków Zawodowych Ukrainy oraz Agrarna Partia Ukrainy.
Z wyrazami szacunku
Yuriy Karyagin
Przewodniczący
Międzyzakładowego Związku Zawodowego
Pracowników Ukraińskich w Polsce,
Komentarze
Prześlij komentarz