Apel do Prezydenta - 25.04.2018

W Dniu 25 kwietnia br. na ręce Prezydenta RP - Andrzeja Dudy złożyliśmy apel w sprawie ochrony praw pracowniczych:

                                                                                                                     Jego Ekscelencja

                                                                                                                     Andrzej Duda

                                                                                                                     Prezydent

                                                                                                                     Rzeczpospolitej Polski

Wasza Ekscelencjo! 

Na Pana ręce wpłynął projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz inne akty prawne z dnia 13 kwietnia 2018 r., wnoszące regulacje w dziedzinie prawa pracy w rolnictwie.

Ustawa ta wprowadza nowy rodzaj umowy dotyczącej wykonywania pracy, jaką jest umowa o pomocy przy zbiorach. Idea regulacji prawnej w tym zakresie jest słuszna. Jednakże obecnie proponowana forma przepisów budzi powszechny sprzeciw pracowników działających w tej branży. Ustawa w proponowanym brzmieniu nie zawiera żadnych norm dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Rolnik czy też sadownik nie są dla pomocnika przy zbiorach ani pracodawcą, ani przedsiębiorcą, tak więc obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie wynika z art. 304 kodeksu pracy. Brak wprowadzenia przez ustawodawcę regulacji z zakresu bhp do umowy o pomocy przy zbiorach narusza w sposób radykalny art. 66 Konstytucji RP wskazujący, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Regulacje prawne dotyczące umowy o pomocy przy zbiorach nie określają:

• maksymalnego dobowego wymiaru czasu pracy,
• dni pracy w tygodniu,
• żadnych przerw w pracy,
• minimalnych standardów związanych z narzędziami pracy, prawem do napojów i posiłków w czasie jej wykonywania,

Ponadto wynagrodzenie przy tego typu umowie będzie można ustalać w sposób całkowicie uznaniowy, bez jakiegokolwiek odniesienia do obowiązujących w Polsce stawek płacy minimalnej. Co więcej, ustawa nie przewiduje ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla pomocników, czyli pomimo świadczenia pracy nawet przez pół roku, praca ta nie będzie wliczana do okresów ubezpieczenia. Pozbawieni możliwości ubezpieczenia emerytalno-rentowego pomocnicy rolnika, będą stanowili kolejną grupę pracujących wyłączoną z systemu ubezpieczeń społecznych.

Panie Prezydencie,

Przedstawiona wizja prawa w dziedzinie pomocy przy zbiorach razi nie tylko w ogólnie przyjęte zasady bezpieczeństwa i higieny pracy ale i wszelkie inne prawa pracownicze. Pozostawienie pełnej swobody zatrudnienia rolnikom czy sadownikom, którzy w świetle przewidzianego prawa nie są ani pracodawcami ani przedsiębiorcami stawia pracowników pomagających przy zbiorach w sytuacji w której nie chroni ich jakikolwiek zapis kodeksu pracy. Prawo to, miało chronić pracowników sezonowych - w znacznej mierze migrantów ze wschodu (z czego znaczna cześć to Ukraińcy) przed wyzyskiem ekonomicznym i społecznym, pracą bez umowy o pracę w tzw. szarej strefie. Tym czasem dotychczasowy brak zabezpieczenia praw pracowniczych w tym sektorze de facto ma ulec legitymizacji.

Według szacunków ekspertów w Polsce żyje i pracuje ponad milion pracowników z Ukrainy. Według danych ZUS zaledwie nieco ponad 300.000 z nich pracuje legalnie w Polsce, opłacając należne podatki dochodowe i kierując składki na FUS. Z naszego doświadczenia wynika, zbyt wielu, pracuje jednak w innych formach, najczęściej w tzw. szarej strefie, nie opłacając tym samym podatków i składek na ubezpieczenia społeczne. Ma to swoje negatywne konsekwencje nie tylko dla samych pracowników, ale także dla kondycji budżetu państwa polskiego i Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z naszego doświadczenia wynika, że zdecydowana większość z nich chciałaby pracować w Polsce legalnie, na podstawie umowy o pracę, opłacając – zgodnie z polskim prawem – podatki i składki na ubezpieczenie społeczne. Ale chciało by także mieć gwarancje bezpiecznej i godnej pracy. Dotychczas obywatele Ukrainy, bardzo często zatrudnieni właśnie jako pomoc przy zbiorach, pracowali często bez umowy, bądź z umową fikcyjną. Bardzo często przy tym padali ofiarą oszustw ze strony pracodawcy czy pośrednika. W przypadku wypadku przy pracy, nie byli chronieni przez prawo. Lecz dotychczas był to skutek niezgodnego z prawem zatrudnienia. Według nowej ustawy, ochrona prawna nie będzie przysługiwała w świetle obowiązujących przepisów – zgodną z prawem wiążącą umową. Sprawia to że nielegalny wyzysk pracowników stanie się w pełni legalny.

Panie Prezydencie, ze względu na powyższe argumenty oraz nasze głębokie przekonanie o sprzeczności z art. 66 Konstytucji RP ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz innych ustaw, która została do Pana skierowana, apelujemy o jej nie podpisywanie lub skierowanie ustawy do oceny Trybunału Konstytucyjnego. W tym apelu popiera nas Fedaracja Związków Zawodowych Ukrainy oraz Agrarna Partia Ukrainy.

Z wyrazami szacunku

Yuriy Karyagin

Przewodniczący 

Międzyzakładowego Związku Zawodowego 

Pracowników Ukraińskich w Polsce,